In België worden in geval van oorlog eerst beroepsmilitairen en reservisten met militaire ervaring opgeroepen.
Als de situatie verslechtert, kunnen burgervrijwilligers worden gemobiliseerd en als laatste redmiddel kan de dienstplicht opnieuw worden geactiveerd. Dit proces wordt geregeld door specifieke wetten die dateren uit de Eerste Wereldoorlog.
Wie wordt er in België gemobiliseerd in geval van oorlog? De mechanismen en categorieën van mobilisatie uitgelegd
De vraag van die naar België wordt geroepen in geval van oorlog roept veel vragen op, vooral in een onzekere mondiale context. Hoewel het land de dienstplicht in 1995 heeft opgeschort, zijn er nog steeds wettelijke mechanismen om gewapende en burgertroepen te mobiliseren als dat nodig is.
Dit artikel verkent in detail de verschillende stadia en categorieën van mobilisatie in België, en gaat in op de algemene bezorgdheid over dit gevoelige onderwerp.
De rol van beroepsmilitairen
Het Belgische leger: Eerst en vooral een beroepsmacht
Bij een conflict vertrouwt België in de eerste plaats op zijn leger van beroepsmilitairen. In 2021 zullen er ongeveer 25.000 actieve soldaten zijn, verdeeld over vier hoofdonderdelen:
- De aardcomponent.
- De luchtcomponent.
- De maritieme component.
- De medische component.
Deze troepen zijn getraind om snel en effectief in te grijpen in noodsituaties. Hun expertise is de eerste verdedigingslinie van het land.
Reservisten: Essentiële ondersteuning
Naast de actieve militairen heeft België ook ongeveer 5.878 reservistenverdeeld tussen :
- Gedreven reserve Deze reservisten nemen regelmatig deel aan oefeningen om hun operationele vaardigheden op peil te houden.
- Ongetrainde reserve Deze mensen hebben eerdere militaire ervaring, maar volgen geen reguliere training meer.
In geval van oorlog worden deze reservisten opgeroepen om de beroepsbevolking aan te vullen.
De rol van burgers bij mobilisatie
Vrijwillige mobilisatie of vordering?
Als de situatie kritiek werd en de strijdkrachten niet langer toereikend waren, kon de Belgische staat een beroep doen op burgers. Volgens de wet op de oorlogstoestand (1916) werden civiele vorderingen echter alleen overwogen bij een tekort aan vrijwilligers.
Gemobiliseerde burgers werden niet direct naar het front gestuurd, maar werden ingezet voor specifieke taken zoals :
- Medische ondersteuning.
- Logistiek en inkoop.
- De thuisdefensie.
Historische anekdote
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd mijn grootvader als vrijwilliger gemobiliseerd om te helpen met de logistiek in een militair hospitaal in Brussel. Hij vertelde vaak over hoe deze ervaring zijn leven had gevormd en hem het belang had laten inzien van de rol van burgers in een collectieve inspanning.
Een terugkeer naar de dienstplicht?
Geschorst maar niet ingetrokken
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, werd de dienstplicht in 1995 niet afgeschaft, maar gewoon opgeschort. Dit betekent dat de regering in geval van een extreme noodsituatie de dienstplicht weer zou kunnen activeren om het leger te versterken.
Huidige debatten over dienstplicht
Het onderwerp duikt regelmatig op in Belgische politieke debatten. Sommigen pleiten voor een terugkeer naar de dienstplicht of de invoering van een vrijwilligerswerkvoor jongeren van 18 jaar en ouder. Dit kunnen civiele of militaire missies zijn.
Wetten voor mobilisatie
Het wetsdecreet over de staat van oorlog (1916)
Deze historische wet bepaalt de voorwaarden waaronder in België mobilisatie kan worden afgekondigd. Ze voorziet in het bijzonder in :
- Mensen alleen oproepen als vrijwillige toezeggingen onvoldoende zijn.
- Bescherming om te voorkomen dat burgers direct worden blootgesteld aan de gevechten.
Het mobilisatieboekje voor de burger
Dit document werd opgesteld in 1936 en regelt de rol van ambtenaren en overheidsinstanties in oorlogstijd. Het bepaalt dat :
- Ambtenaren moeten hun taken blijven uitvoeren, zelfs onder vijandelijke bezetting.
- Ze mogen geen bevelen uitvoeren die in strijd zijn met hun plicht jegens hun land.
Hoe kunnen we ons voorbereiden op een mogelijke mobilisatie?
Voor voormalig militair personeel of reservisten
Als je eerdere militaire ervaring hebt, is het raadzaam om :
- Houd je fysieke en technische vaardigheden zoveel mogelijk op peil.
- Controleer bij het Ministerie van Defensie of je in het reserveregister staat.
Voor burgers die geïnteresseerd zijn in vrijwilligerswerk
Burgers kunnen zich vrijwillig aansluiten bij hulpeenheden of deelnemen aan opleidingen die door de Belgische overheid worden aangeboden.
Vergelijking met andere Europese landen
België is niet het enige land dat de dienstplicht heeft opgeschort en toch een beroepsleger en een actieve reserve heeft behouden. Hier is een snelle vergelijking met de buurlanden:
| Land | Verplichte militaire dienst | Actieve reserve | Burgerlijke mobilisatie mogelijk |
|---|---|---|---|
| België | Opgeschort (1995) | Ja | Ja |
| Frankrijk | Geen | Ja | Ja |
| Duitsland | Opgeschort (2011) | Ja | Ja |
Deze aanpak stelt Europese landen in staat om hun reactie op crises aan te passen en tegelijkertijd de kosten te beperken die gepaard gaan met een massaal staand leger.
Conclusie: Wie wordt er echt geroepen?
Kortom, als er vandaag oorlog zou uitbreken in België :
- De eerste die zouden worden opgeroepen zijn beroepsmilitairen en getrainde of ongetrainde reservisten.
- Indien nodig kunnen civiele vrijwilligers worden gemobiliseerd om de nationale inspanning te ondersteunen.
- Als laatste redmiddel kan een tijdelijke terugkeer naar de dienstplicht worden overwogen.
België beschikt dus over een duidelijk en gestructureerd wettelijk kader om doeltreffend te reageren op een grote crisis en tegelijkertijd zijn burgers zoveel mogelijk te beschermen.
FAQ
Wie wordt er in België opgeroepen in geval van oorlog?
In geval van oorlog worden als eerste beroepsmilitairen en reservisten opgeroepen. Als de situatie verslechtert, kunnen burgervrijwilligers worden gemobiliseerd. Als laatste redmiddel kan de dienstplicht, die sinds 1995 is opgeschort, weer worden ingevoerd.
Is de militaire dienstplicht nog steeds van kracht in België?
Nee, de militaire dienst werd in 1995 opgeschort. De dienstplicht kan echter worden hervat in geval van extreme noodzaak, zoals een oorlog of een grote crisis.
Kunnen burgers gemobiliseerd worden in België?
Ja, burgers kunnen gemobiliseerd worden in ondersteunende rollen (logistiek, medisch, enz.) als de strijdkrachten niet voldoende zijn. Dit gebeurt over het algemeen op vrijwillige basis voordat er sprake is van verplichte vordering.
Wat zijn de rollen van reservisten in België?
Reservisten spelen een sleutelrol in het versterken van de strijdkrachten. Ze nemen regelmatig deel aan oefeningen om hun vaardigheden op peil te houden en kunnen snel worden opgeroepen in geval van een crisis.
Is er een militair vrijwilligersprogramma in België?
Ja, er is een programma voor vrijwillige militaire dienst opgezet om jongeren tussen 18 en 25 jaar aan te moedigen als reservist in het leger te gaan. Dit programma biedt gespecialiseerde training en een maandelijks salaris.
Welke wetten zijn van toepassing op mobilisatie in België?
De mobilisatie werd geregeld door het wetsdecreet over de staat van oorlog (1916) en andere wetgeving. Deze wetten bepaalden de voorwaarden waaronder soldaten en burgers gemobiliseerd konden worden en beschermden hun rechten.
Kan België rekenen op zijn speciale strijdkrachten?
Ja, België heeft een Special Operations Regiment (SOR), opgericht om moderne uitdagingen aan te gaan. Deze eenheden zijn goed getraind om snel in te grijpen in complexe situaties.
Hoe kunnen we ons voorbereiden op een mogelijke mobilisatie?
Voormalige soldaten en reservisten wordt aangeraden hun fysieke en technische vaardigheden op peil te houden. Geïnteresseerde burgers kunnen vrijwilligerswerk doen of opleidingen volgen die door de Belgische overheid worden aangeboden.
Bestaat het risico dat de dienstplicht terugkeert?
Een terugkeer naar de dienstplicht is onwaarschijnlijk in het huidige klimaat. Het blijft echter een wettelijke optie in het geval van een kritieke situatie die een massale mobilisatie vereist.
